Tüketici yasası
4822 SAYILI KANUNLA DEĞİŞİK 4077 SAYILI
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam, Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı, kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve
güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, aydınlatıcı, eğitici,
zararlarını tazmin edici,
çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı
önlemleri almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini
özendirmek ve bu konudaki politikaların
oluşturulmasında gönüllü
örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun, birinci maddede belirtilen amaçlarla mal ve hizmet
piyasalarında tüketicinin taraflardan birini oluşturduğu her türlü tüketici
işlemini kapsar.
Tanımlar
Madde 3 - Bu Kanunun uygulamasında;
a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
b) Bakan: Sanayi ve Ticaret Bakanını,
c) Mal: Alış-verişe konu olan taşınır eşyayı, konut ve tatil amaçlı taşınmaz
malları ve elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses,
görüntü ve benzeri
gayri maddi malları,
d) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan mal sağlama dışındaki
her türlü faaliyeti,
e) Tüketici: Bir mal veya hizmeti ticari veya mesleki olmayan amaçlarla
edinen, kullanan veya yararlanan gerçek ya da tüzel kişiyi,
f) Satıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki
faaliyetleri kapsamında tüketiciye mal sunan gerçek veya tüzel kişileri,
g) Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki
faaliyetleri kapsamında tüketiciye hizmet sunan gerçek veya tüzel kişileri,
h) Tüketici işlemi: Mal veya hizmet piyasalarında tüketici ile
satıcı-sağlayıcı arasında yapılan her türlü hukuki işlemi,
ı) İmalatçı-Üretici: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye
sunulmuş olan mal veya Hizmetleri ya da bu mal veya Hizmetlerin
hammaddelerini yahut ara
mallarını üretenler ile mal üzerine kendi ayırt
edici işaretini, ticari markasını veya unvanını koyarak satışa sunanları,
j) İthalatçı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş
olan mal veya Hizmetleri ya da bu mal veya Hizmetlerin hammaddelerini yahut
ara mallarını
yurt dışından getirerek satışa sunan gerçek veya tüzel kişiyi,
k) Kredi veren: Mevzuatları gereği tüketicilere nakit kredi vermeye yetkili
olan banka, özel finans kuruluşu ve finansman şirketlerini,
l) Reklam veren: Ürettiği ya da pazarladığı malın/hizmetin tanıtımını
yaptırmak, satışını artırmak veya imajını yaratıp güçlendirmek amacıyla
hazırlattığı, içinde firmasının
ya da mal/hizmet markasının yer aldığı
reklamları yayınlatan, dağıtan ya da başka yollarla sergileyen gerçek ya da
tüzel kişiyi,
m) Reklamcı: Ticari reklam ve ilânları reklam verenin duyduğu ihtiyaç
doğrultusunda hazırlayan ve reklam veren adına yayınlanmasına aracılık eden
ticari iletişim uzmanı
gerçek ya da tüzel kişiyi,
n) Mecra kuruluşu: Ticari reklam veya ilânı hedef kitleye ulaştıran iletişim
kanallarının ya da her türlü aracın sahibi, işleticisi veya kiralayıcısı
olan gerçek veya tüzel kişiyi,
o) Teknik düzenleme: Bir ürünün ve hizmetin, ilgili idari hükümler de dahil
olmak üzere, özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri, bunlarla ilgili
terminoloji, sembol,
ambalajlama, işaretleme, etiketleme ve uygunluk
değerlendirilmesi işlemleri hususlarından biri veya birkaçını belirten
ilgili Bakanlık tarafından Resmi Gazetede
yayımlanarak mecburi uygulamaya
konulan standartlar dahil olmak üzere uyulması zorunlu olan her türlü
düzenlemeyi,
p) Tüketici örgütleri: Tüketicinin korunması amacıyla kurulan dernek, vakıf
veya bunların üst kuruluşlarını, İfade eder.
İKİNCİ KISIM
Tüketicinin Korunması ve Aydınlatılması
Ayıplı mal
Madde 4- Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da
reklam ve ilânlarında yer alan veya satıcı tarafından bildirilen veya
standardında veya teknik
düzenlemesinde tespit edilen nitelik veya niteliği
etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından
değerini veya tüketicinin ondan beklediği
faydaları azaltan veya ortadan
kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar, ayıplı mal
olarak kabul edilir.
Tüketici, malın teslimi tarihinden itibaren otuz gün içerisinde ayıbı
satıcıya bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda, bedel iadesini de
içeren sözleşmeden dönme,
malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp
oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir.
Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine
getirmekle yükümlüdür.
Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte ayıplı malın neden olduğu
ölüm ve/veya yaralanmaya yol açan ve/veya kullanımdaki diğer
mallarda zarara
neden olan hallerde imalatçı-üreticiden tazminat isteme hakkına da sahiptir.
İmalatçı-üretici, satıcı, bayi, acente, ithalatçı ve 10 uncu maddenin
beşinci fıkrasına göre kredi veren ayıplı maldan ve tüketicinin bu maddede
yer alan seçimlik haklarından
dolayı müteselsilen sorumludur. Ayıplı malın
neden olduğu zarardan dolayı birden fazla kimse sorumlu olduğu takdirde
bunlar müteselsilen sorumludurlar. Satılan malın
ayıplı olduğunun
bilinmemesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Bu madde ile ayıba karşı sorumlu tutulanlar, ayıba karşı daha uzun bir süre
ile sorumluluk üstlenmemişlerse, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra
ortaya çıkmış
olsa bile malın tüketiciye teslimi tarihinden itibaren iki
yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre konut ve tatil amaçlı taşınmaz mallarda
beş yıldır. Ayıplı malın neden olduğu
her türlü zararlardan dolayı yapılacak
talepler ise üç yıllık zamanaşımına tabidir. Bu talepler zarara sebep olan
malın piyasaya sürüldüğü günden başlayarak on yıl sonra
ortadan kalkar.
Ancak, satılan malın ayıbı, tüketiciden satıcının ağır kusuru veya hile ile
gizlenmişse zamanaşımı süresinden yararlanılamaz.
Ayıplı malın neden olduğu zararlardan sorumluluğa ilişkin hükümler dışında,
ayıplı olduğu bilinerek satın alınan mallar hakkında yukarıdaki hükümler
uygulanmaz.
Satışa sunulacak ayıplı mal üzerine ya da ambalajına, imalatçı veya satıcı
tarafından tüketicinin kolaylıkla okuyabileceği şekilde "özürlüdür"
ibaresini içeren bir etiket
konulması zorunludur. Yalnızca ayıplı mal
satılan veya bir kat ya da reyon gibi bir bölümü sürekli olarak ayıplı mal
satışına, tüketicinin bilebileceği şekilde tahsis edilmiş
yerlerde bu
etiketin konulma zorunluluğu yoktur. Malın ayıplı olduğu hususu, tüketiciye
verilen fatura, fiş veya satış belgesi üzerinde gösterilir.
Güvenli olmayan mallar, piyasaya özürlüdür etiketiyle dahi arz edilemez. Bu
ürünlere, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve
Uygulanmasına Dair
Kanun hükümleri uygulanır.
Bu hükümler, mal satışına ilişkin her türlü tüketici işleminde de uygulanır.
Ayıplı hizmet
Madde 4/A- Sağlayıcı tarafından bildirilen reklam ve ilânlarında veya
standardında veya teknik kuralında tespit edilen nitelik veya niteliği
etkileyen niceliğine aykırı olan ya da
yararlanma amacı bakımından değerini
veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran
maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren hizmetler,
ayıplı hizmet
olarak kabul edilir.
Tüketici, hizmetin ifa edildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde bu
ayıbı sağlayıcıya bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda, sözleşmeden
dönme, hizmetin yeniden
görülmesi veya ayıp oranında bedel indirimi
haklarına sahiptir. Tüketicinin sözleşmeyi sona erdirmesi, durumun gereği
olarak haklı görülemiyorsa, bedelden indirim ile yetinilir.
Tüketici, bu
seçimlik haklarından biri ile birlikte 4 üncü maddede belirtilen şartlar
çerçevesinde tazminat da isteyebilir. Sağlayıcı, tüketicinin seçtiği bu
talebi yerine getirmekle
yükümlüdür.
Sağlayıcı, bayi, acente ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına göre kredi
veren, ayıplı hizmetten ve ayıplı hizmetin neden olduğu her türlü zarardan
ve tüketicinin bu maddede
yer alan seçimlik haklarından dolayı müteselsilen
sorumludur. Sunulan hizmetin ayıplı olduğunun bilinmemesi bu sorumluluğu
ortadan kaldırmaz.
Daha uzun bir süre için garanti verilmemiş ise, ayıp daha sonra ortaya
çıkmış olsa bile ayıplı hizmetten dolayı yapılacak talepler hizmetin
ifasından itibaren iki yıllık zaman
aşımına tabidir. Ayıplı hizmetin neden
olduğu her türlü zararlardan dolayı yapılacak talepler ise üç yıllık
zamanaşımına tabidir. Ancak, sunulan hizmetin ayıbı, tüketiciden
sağlayıcının ağır kusuru veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı süresinden
yararlanılamaz.
Ayıplı hizmetin neden olduğu zararlardan sorumluluğa ilişkin hükümler
dışında, ayıplı olduğu bilinerek edinilen hizmetler hakkında yukarıdaki
hükümler uygulanmaz.
Bu hükümler, hizmet sağlamaya ilişkin her türlü tüketici işleminde de
uygulanır.
Satıştan kaçınma
Madde 5- Üzerinde "numunedir" veya "satılık değildir" ibaresi bulunmayan bir
malın; ticarî bir kuruluşun vitrininde, rafında veya açıkça görülebilir
herhangi bir yerinde teşhir
edilmesi halinde satıcı bu malların satışından
kaçınamaz.
Hizmet sağlamada da haklı bir sebep olmaksızın kaçınılamaz.
Aksine bir teamül, ticarî örf veya adet yoksa, satıcı bir mal veya hizmetin
satışını o mal veya hizmetin kendisi tarafından belirlenen miktar, sayı veya
ebat gibi koşullara ya da
başka bir mal veya hizmetin satın alınmasına bağlı
kılamaz.
Diğer mal satışı ve hizmet sağlama sözleşmelerinde de bu hüküm uygulanır.
Sözleşmelerdeki haksız şartlar
Madde 6- Satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle müzakere etmeden, tek taraflı
olarak sözleşmeye koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve
yükümlülüklerinde iyi niyet
kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici
aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme koşulları haksız şarttır.
Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu her türlü sözleşmede yer alan
haksız şartlar tüketici için bağlayıcı değildir.
Eğer bir sözleşme şartı önceden hazırlanmışsa ve özellikle standart
sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o
sözleşme şartının tüketiciyle
müzakere edilmediği kabul edilir.
Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden, standart sözleşme olduğu
sonucuna varılırsa, bu sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının veya
münferit bir hükmünün
müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmına bu
maddenin uygulanmasını engellemez.
Bir satıcı veya sağlayıcı, bir standart şartın münferiden tartışıldığını
ileri sürüyorsa, bunu ispat yükü ona aittir.
6/A, 6/B, 6/C, 7, 9, 9/A, 10, 10/A ve 11/A maddelerinde yazılı olarak
düzenlenmesi öngörülen tüketici sözleşmeleri en az oniki punto ve koyu siyah
harflerle düzenlenir ve
sözleşmede bulunması gereken şartlardan bir veya
birkaçının bulunmaması durumunda eksiklik sözleşmenin geçerliliğini
etkilemez. Bu eksiklik satıcı veya sağlayıcı
tarafından derhal giderilir.
Bakanlık standart sözleşmelerde yer alan haksız şartların tespit edilmesine
ve bunların sözleşme metninden çıkartılmasının sağlanmasına ilişkin usul ve
esasları belirler.
Taksitle satış
Madde 6/A- Taksitle satış, satım bedelinin en az iki taksitle ödendiği ve
malın veya hizmetin sözleşmenin düzenlendiği anda teslim veya ifa edildiği
satım türüdür.
Taksitle satış sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Sözleşmede
bulunması gereken asgari koşullar aşağıda gösterilmiştir:
a) Tüketicinin ve satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adresleri ve
varsa erişim bilgileri,
b) Malın veya hizmetin Türk Lirası olarak vergiler dahil peşin satış fiyatı,
c) Vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek Türk Lirası olarak toplam satış
fiyatı,
d) Faiz miktarı, faizin hesaplandığı yıllık oran ve sözleşmede belirlenen
faiz oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi oranı,
e) Peşinat tutarı,
f) Ödeme planı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları.
Satıcı veya sağlayıcı, bu bilgilerin sözleşmede yer almasını sağlamak ve
taraflar arasında akdedilen sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye vermekle
yükümlüdür.
Sözleşmeden ayrı olarak kıymetli evrak niteliğinde senet
düzenlenecekse, bu senet, her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak
şekilde ve sadece nama yazılı olarak
düzenlenir. Aksi takdirde, kambiyo
senedi geçersizdir.
Taksitle satışlarda; tüketici, borçlandığı toplam miktarı önceden ödeme
hakkına sahiptir. Tüketici aynı zamanda, bir taksit miktarından az olmamak
şartıyla bir veya
birden fazla taksit ödemesinde bulunabilir. Her iki
durumda da satıcı, ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla
yükümlüdür.
Satıcı veya sağlayıcı, taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi
halinde kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu
hak; ancak satıcının
veya sağlayıcının bütün edimlerini ifa etmiş olması
durumunda ve tüketicinin birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede
temerrüde düşmesi ve ödenmeyen taksit toplamının
satış bedelinin en az onda
biri olması halinde kullanılabilir. Ancak satıcının veya sağlayıcının bu
hakkını kullanabilmesi için en az bir hafta süre vererek muacceliyet
uyarısında
bulunması gerekir.
Sözleşme şartları tüketici aleyhine hiçbir şekilde değiştirilemez.
Devre tatil
Madde 6/B- Devre tatil sözleşmeleri, en az üç yıl süre için yapılan ve bu
süre zarfında yıl içinde, belirli veya belirlenebilecek ve bir haftadan az
olmayacak bir dönem için bir veya
daha fazla sayıdaki taşınmazın kullanım
hakkının devri ya da devri taahhüdünü içeren ve bir nüshasının tüketiciye
verilmesi zorunlu, yazılı sözleşme ya da sözleşmeler grubudur.
Devre tatil sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları Bakanlık belirler.
Paket tur
Madde 6/C- Paket tur sözleşmeleri; ulaştırma, konaklama ve bunlara yardımcı
sayılmayan diğer turistik Hizmetlerin en az ikisinin birlikte, her şeyin
dahil olduğu fiyatla satılan
veya satış taahhüdü yapılan ve hizmeti yirmidört saatten uzun bir süreyi kapsayan veya gecelik konaklamayı içeren
ve bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunlu, önceden
düzenlenmiş yazılı
sözleşmelerdir.
Paket tur sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları Bakanlık belirler.
Kampanyalı satış
Madde 7- Kampanyalı satış, gazete, radyo, televizyon ilânı ve benzeri
yollarla tüketiciye duyurularak düzenlenen kampanyalara iştirakçi kabul
edilmesi ve malın veya hizmetin
daha sonra teslim veya ifa edilmesi
suretiyle yapılan satımdır.
Kampanyalı satışlar Bakanlığın izni ile yapılır. Bakanlık hangi tür
satışların izne tabi olacağını, ön ödeme, taksit miktarı, teslim süresi,
üretici firma garantisi, yatırılacak teminat
ile kampanyalı satışlarda
uyulması gereken usul ve esasları tespit eder.
İlan ve taahhüt edilen mal veya hizmetin teslimatının veya ifasının hiç ya
da gereği gibi yapılmaması durumunda, satıcı, sağlayıcı, bayi, acente,
imalatçı-üretici, ithalatçı ve
10 uncu maddenin beşinci fıkrasına göre kredi
veren müteselsilen sorumludur.
Tüketici kampanyadan ayrılmaya karar verdikten sonra kampanyayı düzenleyen,
mal veya hizmetin tüketiciye teslim tarihini geçmemek şartıyla tüketicinin o
ana kadar ödediği
tüm bedeli ödemekle yükümlüdür.
Kampanyayı düzenleyen, kampanyalı satışlarda düzenlenecek yazılı sözleşmede,
6/A maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen bilgilere ek olarak "kampanya
bitiş tarihi" ve
"mal veya hizmetin teslim veya yerine getirilme tarih ve
şekli"ne ilişkin bilgileri de içeren sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye
vermek zorundadır.
Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, ön ödeme tutarı, mal veya hizmetin
satış bedelinin yüzde kırkından fazla olamaz.
Kampanyalı satışlarda malın teslim ya da hizmetin ifa süresi on iki ayı
aşamaz. Konut ve tatil amaçlı taşınmaz mallar için bu süre otuz aydır.
Tüketicinin ödemeye ilişkin tüm edimlerini yerine getirmesi durumunda, malın
teslimi ya da hizmetin ifası, ödemenin bitimini takiben en geç bir ay içinde
yapılmak zorundadır.
Kampanyalı taksitle satışlarda 6/A maddesi hükümleri de uygulanır.
Kapıdan satış
Madde 8- Kapıdan satış; işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında
yapılan satımlardır.
Bakanlık, kapıdan satış yapacaklarda aranılacak nitelikleri, bu Kanuna tabi
olan ve olmayan kapıdan satışları ve kapıdan satışlara ilişkin uygulama usul
ve esaslarını belirler.
Bu tür satışlarda; tüketici, teslim aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde
malı kabul etmekte veya hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük
altına girmeden reddetmekte
serbesttir. Hizmetlerin satımında ise bu süre,
sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren başlar. Bu süre dolmadan satıcı
veya sağlayıcı, kapıdan satış işlemine konu mal veya
hizmet karşılığında
tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya borç altına sokan
herhangi bir belge vermesini isteyemez. Satıcı, cayma bildirimi kendisine
ulaştığı andan itibaren yirmi gün içerisinde malı geri almakla yükümlüdür.
Tüketici, malın mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve
bozulmalarından sorumlu değildir.
Taksitle yapılan kapıdan satışlarda 6/A maddesi, kampanyalı kapıdan
satışlarda 7 nci madde hükümleri ayrıca uygulanır.
Kapıdan satışlarda satıcının ve sağlayıcının yükümlülüğü
Madde 9- Kapıdan satış sözleşmelerinde, sözleşmede bulunması gereken diğer
unsurlara ilave olarak mal veya hizmetin nitelik ve niceliğine ilişkin
açıklayıcı bilgiler,
cayma bildiriminin yapılacağı açık adres ve en az on
altı punto ve koyu siyah harflerle yazılmış aşağıdaki ibare yer almak
zorundadır:
Tüketicinin hiçbir hukuki ve cezai sorumluluk üstlenmeksizin ve hiçbir
gerekçe göstermeksizin teslim aldığı veya sözleşmenin imzalandığı tarihten
itibaren yedi gün içerisinde
malı veya hizmeti reddederek sözleşmeden cayma
hakkının var olduğunu ve cayma bildiriminin satıcı/sağlayıcıya ulaşması
tarihinden itibaren malı geri almayı taahhüt ederiz.
Tüketici, sahip olduğu haklarının da yazılı bulunduğu sözleşmeyi imzalar ve
kendi el yazısı ile tarihini yazar. Satıcı veya sağlayıcı, bu bilgilerin
sözleşmede yer almasını sağlamak
ve taraflar arasında akdedilen sözleşmenin
bir nüshasını tüketiciye vermekle yükümlüdür.
Bu madde hükümlerine göre düzenlenmiş bir sözleşmenin ve malın tüketiciye
teslim edildiğini ispat satıcıya veya sağlayıcıya aittir. Aksi takdirde,
tüketici cayma hakkını kullanmak
için yedi günlük süre ile bağlı değildir.
Mesafeli sözleşmeler
Madde 9/A- Mesafeli sözleşmeler; yazılı, görsel, telefon ve elektronik
ortamda veya diğer iletişim araçları kullanılarak ve tüketicilerle karşı
karşıya gelinmeksizin yapılan ve malın veya
hizmetin tüketiciye anında veya
sonradan teslimi veya ifası kararlaştırılan sözleşmelerdir.
Mesafeli satış sözleşmesinin akdinden önce, ayrıntıları Bakanlıkça
çıkarılacak tebliğle belirlenecek bilgilerin tüketiciye verilmesi
zorunludur. Tüketici, bu bilgileri edindiğini yazılı olarak
teyit etmedikçe
sözleşme akdedilemez. Elektronik ortamda yapılan sözleşmelerde teyid işlemi,
yine elektronik ortamda yapılır.
Satıcı ve sağlayıcı, tüketicinin siparişi kendisine ulaştığı andan itibaren
otuz gün içerisinde edimini yerine getirir. Bu süre, tüketiciye daha önceden
yazılı olarak bildirilmek koşuluyla en
fazla on gün uzatılabilir.
Satıcı veya sağlayıcı elektronik ortamda tüketiciye teslim edilen gayri
maddî malların veya sunulan Hizmetlerin teslimatının ayıpsız olarak
yapıldığını ispatla yükümlüdür.
Cayma hakkı süresince sözleşmeye konu olan mal veya hizmet karşılığında
tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasının veya borç altına
sokan herhangi bir belge
vermesinin istenemeyeceğine ilişkin hükümler
dışında kapıdan satışlara ilişkin hükümler mesafeli sözleşmelere de
uygulanır.
Satıcı veya sağlayıcı cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten
itibaren on gün içinde almış olduğu bedeli, kıymetli evrakı ve tüketiciyi bu
hukukî işlemden dolayı borç altına
sokan her türlü belgeyi iade etmek ve
yirmi gün içerisinde de malı geri almakla yükümlüdür.
Tüketici kredisi
Madde 10- Tüketici kredisi, tüketicilerin bir mal veya hizmet edinmek
amacıyla kredi verenden nakit olarak aldıkları kredidir. Tüketici kredisi
sözleşmesinin yazılı olarak yapılması
ve bu sözleşmenin bir nüshasının
tüketiciye verilmesi zorunludur. Taraflar arasında akdedilen sözleşmede
öngörülen kredi şartları, sözleşme süresi içerisinde tüketici aleyhine
değiştirilemez.
Sözleşmede;
a) Tüketici kredisi tutarı,
b) Faiz ve diğer unsurlarla birlikte toplam borç tutarı,
c) Faizin hesaplandığı yıllık oran,
d) Ödeme tarihleri, anapara, faiz, fon ve diğer masrafların ayrı ayrı
belirtildiği ödeme planı,
e) İstenecek teminatlar,
f) Akdi faiz oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi
oranı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları,
h) Kredinin vadesinden önce kapatılmasına ilişkin şartlar,
ı) Kredinin yabancı para birimi cinsinden kullandırılması durumunda, geri
ödemeye ilişkin taksitlerin ve toplam kredi tutarının hesaplanmasında, hangi
tarihteki kurun dikkate
alınacağına ilişkin şartlar,
yer alır.
Kredi veren, taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi halinde kalan
borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak; ancak
kredi verenin bütün edimlerini
ifa etmiş olması durumunda ve tüketicinin
birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi halinde
kullanılabilir. Ancak kredi verenin bu hakkını kullanabilmesi için
en az bir
hafta süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması gerekir. Tüketici
kredisinin teminatı olarak şahsi teminat verildiği hallerde, kredi veren,
asıl borçluya başvurmadan,
kefilden borcun ifasını isteyemez.
Tüketici, kredi verene borçlandığı toplam miktarı önceden ödeyebileceği gibi
aynı zamanda vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit ödemesinde de
bulunabilir.
Her iki durumda da kredi veren, ödenen miktara göre gerekli
faiz ve komisyon indirimini yapmakla yükümlüdür. Bakanlık ödenen miktara
göre gerekli faiz ve komisyon
indiriminin ne oranda yapılacağının usul ve
esaslarını belirler.
Kredi verenin, tüketici kredisini, belirli marka bir mal veya hizmet satın
alınması ya da belirli bir satıcı veya sağlayıcı ile yapılacak satış
sözleşmesi şartı ile vermesi durumunda
satılan malın veya hizmetin hiç ya da
zamanında teslim veya ifa edilmemesi halinde kredi veren tüketiciye karşı
satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olur.
Kredi verenin ödemeleri bir kıymetli evraka bağlaması ya da krediyi kıymetli
evrak kabul etmek suretiyle teminat altına alması yasaktır. Bu yasağa rağmen
tüketiciden bir kıymetli
evrak alınacak olursa, tüketici bu kıymetli evrakı
kredi verenden geri istemek hakkına sahiptir. Ayrıca, kredi veren kıymetli
evrakın ciro edilmesi sebebiyle tüketicinin uğradığı zararı
tazmin etmekle
yükümlüdür.
Kredi kartları
Madde 10/A- Kredi kartı ile mal veya hizmet alımı sonucu nakdi krediye
dönüşen veya kredi kartı ile nakit çekim suretiyle kullanılan krediler de 10
uncu madde hükümlerine tabidir.
Ancak, bu tür krediler hakkında 10 uncu
maddenin ikinci fıkrasının (a), (b), (h) ve (ı) bentleri ile dördüncü fıkra
hükmü uygulanmaz.
Kredi veren tarafından tüketiciye gönderilen dönemsel hesap özetleri, 10
uncu maddenin ikinci fıkrasının (d) bendinde öngörülen ödeme planı
hükmündedir.
Dönemsel hesap özetinde yer alan asgari ödeme tutarının
vadesinde ödenmemesi halinde; tüketici, 10 uncu maddenin (f) bendinde yer
alan gecikme faizi dışında
herhangi bir isim altında yükümlülük altına
sokulamaz.
Kredi veren faiz artırımını otuz gün önceden tüketiciye bildirmek
zorundadır. Kredi veren tarafından artırılan faiz oranı geriye dönük olarak
uygulanamaz.
Tüketici bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde
tüm borcu ödeyip kredi kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından
etkilenmez.
Mal veya hizmetin kredi kartı ile satın alındığı durumlarda, satıcı veya
sağlayıcı, tüketiciden komisyon veya benzeri bir isim altında ilave ödemede
bulunmasını isteyemez.
Süreli yayınlar
Madde 11- Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne amaç ve şekilde
olursa olsun, bilet, kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve benzeri
yollarla süreli yayın
dışında ikinci bir ürün ve/veya hizmetin verilmesinin
taahhüt edildiği durumlarda; kitap, dergi, ansiklopedi, afiş, bayrak,
poster, sözlü veya görüntülü manyetik bant veya
optik disk gibi süreli
yayıncılık amaçlarına aykırı olmayan kültürel ürünler dışında hiçbir mal ya
da hizmetin taahhüdü ve dağıtımı yapılamaz.
Bu amaçla kampanya düzenlenmesi
halinde, kampanya süresi altmış günü geçemez. Kampanya konusu mal veya
hizmet bedelinin bir bölümünün tüketici tarafından
karşılanması istenemez.
Süreli yayın kuruluşu, kampanyaya ait reklam ve ilânlarında, kampanya konusu
mal veya hizmetin Türkiye genelinde teslim ve ifa tarihlerine ilişkin
programını ilân etmek ve
kampanya konusu mal veya hizmetin teslim ve
ifasını, kampanyanın bitiminden itibaren otuz gün içinde yerine getirmek
zorundadır.
Kampanya süresince, süreli yayının satış fiyatı, ikinci ürün olarak
verilmesi taahhüt edilen mal veya hizmetin yol açtığı maliyet artışı
nedeniyle artırılamaz.
Kampanya konusu mal veya hizmet taahhüdü ve dağıtımı
bölünerek yapılamayacağı gibi, bu mal veya hizmetin ayrılmaz ya da
tamamlayıcı parçaları da
ayrı bir kampanya konusu haline getirilemez. Bu
Kanunun uygulamasında, ikinci ürün olarak verilmesi taahhüt edilen her bir
mal veya hizmete ilişkin işlemler
bağımsız bir kampanya olarak kabul edilir.
Süreli yayın kuruluşları tarafından düzenlenmeyen, ancak süreli yayınla
doğrudan veya dolaylı irtibatlandırılan kampanyalar da bu hükümlere tabidir.
Abonelik sözleşmeleri
Madde 11/A- Her türlü abonelik sözleşmelerine taraf olan tüketiciler,
isteklerini satıcıya yazılı olarak bildirmek kaydıyla aboneliklerine tek
taraflı son verebilirler.
Satıcı tüketicinin aboneliğe son verme isteğini, yazılı bildirimin kendisine
ulaştığı tarihten itibaren en geç yedi gün içinde yerine getirmekle
yükümlüdür.
Süreli yayın aboneliğine son verme isteği ise; yazılı bildirimin satıcıya
ulaştığı tarihten itibaren günlük yayınlarda onbeş gün, haftalık yayınlarda
bir ay, aylık yayınlarda
üç ay sonra yürürlüğe girer. Daha uzun süreli
yayınlarda ise, bildirimden sonraki ilk yayını müteakiben yürürlüğe konulur.
Satıcı, abone ücretinin geri kalan kısmını hiçbir kesinti yapmaksızın onbeş
gün içinde iade etmekle yükümlüdür.
Fiyat etiketi
Madde 12- Perakende satışa arz edilen malların veya ambalajlarının yahut
kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir, okunabilir şekilde o malla ilgili
tüm vergiler dahil fiyat,
üretim yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket
konulması, etiket konulması mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan
listelerin görülebilecek şekilde uygun yerlere
asılması zorunludur.
Hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösteren listeler de birinci fıkraya göre
düzenlenerek asılır.
Etiket, fiyat ve tarife listelerinde belirtilen fiyat ile kasa fiyatı
arasında fark olması durumunda tüketici lehine olan fiyat üzerinden satış
yapılır.
Fiyatı; Bakanlar Kurulu, kamu kurum ve kuruluşları veya kamu kurumu
niteliğinde meslek kuruluşları tarafından belirlenen mal veya Hizmetlerin,
belirlenen bu fiyatın üzerinde
bir fiyatla satışa sunulması yasaktır.
Bakanlık, etiket ve tarife listelerinin şeklini, içeriğini, usul ve
esaslarını bir yönetmelikle düzenler. Bakanlık ve belediyeler, bu madde
hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine
ilişkin işleri yürütmekle ayrı ayrı
görevlidirler.
Garanti belgesi
Madde 13- İmalatçı veya ithalatçılar ithal ettikleri veya ürettikleri sanayi
malları için Bakanlıkça onaylı garanti belgesi düzenlemek zorundadır. Mala
ilişkin faturanın tarih ve sayısını
içeren garanti belgesinin tekemmül
ettirilerek tüketiciye verilmesi sorumluluğu satıcı, bayi veya acenteye
aittir. Garanti süresi malın teslim tarihinden itibaren başlar ve asgari iki
yıldır.
Ancak, özelliği nedeniyle bazı malların garanti şartları, Bakanlıkça
başka bir ölçü birimi ile belirlenebilir.
Satıcı; garanti belgesi kapsamındaki malların, garanti süresi içerisinde
arızalanması halinde malı işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli ya da
başka herhangi bir ad altında hiçbir
ücret talep etmeksizin tamir ile
yükümlüdür.
Tüketici onarım hakkını kullanmışsa, garanti süresi içerisinde sık
arızalanması nedeniyle maldan yararlanamamanın süreklilik arz etmesi veya
tamiri için gereken azami sürenin
aşılması veya tamirinin mümkün
bulunmadığının anlaşılması hallerinde, 4 üncü maddede yer alan diğer
seçimlik haklarını kullanabilir. Satıcı bu talebi reddedemez.
Tüketicinin bu
talebinin yerine getirilmemesi durumunda satıcı, bayi, acente,
imalatçı-üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur.
Tüketicinin malı kullanım kılavuzunda yer alan hususlara aykırı
kullanmasından kaynaklanan arızalar, iki ve üçüncü fıkra hükümleri kapsamı
dışındadır.
Bakanlık, hangi sanayi mallarının garanti belgesi ile satılmak zorunda
bulunduğunu ve bu malların arızalarının tamiri için gereken azami süreleri
Türk Standartları Enstitüsünün
görüşünü alarak tespit ve ilânla görevlidir.
Tanıtma ve kullanma kılavuzu
Madde 14- Yurt içinde üretilen veya ithal edilen sanayi mallarının tanıtım,
kullanım, bakım ve basit onarımına ilişkin Türkçe kılavuzla ve gerektiğinde
uluslararası sembol
ve işaretleri kapsayan etiketle satılması zorunludur.
Bakanlık, sanayi mallarından hangilerinin tanıtma ve kullanım kılavuzu ve
etiket ile satılmak zorunda bulunduğunu ve bunlarda bulunması gereken asgari
unsurları
Türk Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve ilânla
görevlidir.
Satış sonrası hizmetler
Madde 15- İmalatçı veya ithalatçılar, sattıkları, ürettikleri veya ithal
ettikleri sanayi malları için o malın Bakanlıkça tespit ve ilân edilen
kullanım ömrü süresince,
yeterli teknik personel ve yedek parça stoku
bulundurmak suretiyle bakım ve onarım Hizmetlerini sunmak zorundadırlar.
İmalatçı veya ithalatçıların bulundurmaları gereken yedek parça stok miktarı
Bakanlıkça belirlenir.
İthalatçının herhangi bir şekilde ticari faaliyetinin sona ermesi halinde,
kullanım ömrü süresince bakım ve onarım Hizmetlerini, o malın yeni
ithalatçısı sunmak zorundadır.
Bakanlık, hangi mallar için servis istasyonları kurulmasının zorunlu olduğu
ile servis istasyonlarının kuruluş ve işleyişine dair usul ve esasları Türk
Standartları Enstitüsünün
görüşünü alarak tespit ve ilânla görevlidir.
Garanti belgesiyle satılmak zorunda olan bir sanayi malının garanti süresi
sonrasında arızalanması durumunda, o malın Bakanlıkça belirlenen azami tamir
süresi
içerisinde onarımı zorunludur.
Ticari reklam ve ilanlar
Madde 16- Ticari reklam ve ilânların kanunlara, Reklam Kurulunca belirlenen
ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, dürüst ve
doğru olmaları esastır.
Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını
istismar edici, tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü,
şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi
özendirici, kamu sağlığını bozucu,
hastaları, yaşlıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici reklam ve
ilânlar ve örtülü reklam yapılamaz.
Aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal ve
Hizmetlerin karşılaştırmalı reklamları yapılabilir.
Reklam veren, ticari reklam veya ilânda yer alan somut iddiaları ispatla
yükümlüdür.
Reklam verenler, reklamcılar ve mecra kuruluşları bu madde hükümlerine
uymakla yükümlüdürler.
Reklam kurulu
Madde 17-Ticari reklam ve ilânlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek, bu
ilkeler çerçevesinde ticari reklam ve ilânları incelemek ve inceleme
sonucuna göre,
16 ncı madde hükümlerine aykırı reklam ve ilânları üç aya
kadar tedbiren durdurma ve/veya durdurma ve/veya aynı yöntemle düzeltme
ve/veya para cezası verme
hususlarında görevli bir Reklam Kurulu
oluşturulur. Reklam Kurulu kararları Bakanlıkça uygulanır.
Reklam Kurulu, ticari reklam ve ilânlarda uyulması gereken ilkeleri
belirlemede; ülke koşullarının yanı sıra, reklamcılık alanında evrensel
kabul görmüş tanım ve
kuralları da dikkate alır.
Başkanlığı, Bakanın görevlendireceği ilgili Genel Müdür tarafından yürütülen
Reklam Kurulu;
a) Bakanlıkça ilgili Genel Müdür Yardımcıları arasından görevlendirilecek
bir üye,
b) Adalet Bakanlığınca, bu Bakanlıkta idari görevlerde çalışan hakimler
arasından görevlendirilecek bir üye,
c) Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunca görevlendirilecek reklam konusunda
uzman bir üye,
d) Yükseköğretim Kurulunun reklamcılık alanında uzman üniversite öğretim
elemanları arasından seçeceği bir üye,
e) Türk Tabibleri Birliği Merkez Konseyinin görevlendireceği doktor bir üye,
f) Türkiye Barolar Birliğinin görevlendireceği avukat bir üye,
g) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin değişik sektörlerden
görevlendireceği dört üye,
h) Türkiye’deki tüm gazeteciler derneklerinin kendi aralarından seçeceği bir
üye,
i) Reklamcılar derneklerinin veya varsa üst kuruluşlarının seçeceği bir üye,
j) Tüketici Konseyinin Konseye katılan tüketici örgütü temsilcileri
arasından seçeceği veya üst örgütlerinin görevlendireceği bir üye,
k) Türkiye Ziraat Odaları Birliğinin görevlendireceği bir üye,
l) Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonunun görevlendireceği bir üye,
m) Türk Standartları Enstitüsünden bir üye,
n) Diyanet İşleri Başkanlığından bir üye,
o) Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden bir üye,
p) İşçi sendikaları konfederasyonlarından bir üye,
r) Memur sendikaları konfederasyonlarından bir üye,
s) Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler
Odaları Birliğinin görevlendireceği bir üye,
t) Ankara, İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediyelerinin kendi aralarından
seçeceği bir üye,
u) Türk Eczacılar Birliğinden bir üye,
v) Türk Diş Hekimleri Birliğinden bir üye,
olmak üzere yirmibeş üyeden oluşur.
Kurul üyelerinin görev süreleri üç yıldır. Süresi bitenler yeniden
görevlendirilebilir veya seçilebilir. Üyelikler herhangi bir sebeple
boşaldığı takdirde boşalan yerlere
üçüncü fıkra esasları dahilinde bir ay
içerisinde görevlendirme veya seçim yapılır.
Kurul en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı
üzerine toplanır.
Kurul, Başkan dahil en az ondört üyenin hazır bulunması ile toplanır ve
toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar verir.
Kurul, gerekli görülen hallerde sürekli ve geçici olarak görev yapmak üzere
özel ihtisas komisyonları kurabilir. Kurulun bu komisyonlarda görev
yapmasını uygun
göreceği kamu personeli, ilgili kamu kuruluşlarınca
görevlendirilir.
Kurul üyeleri ile özel ihtisas komisyonu üyelerinden kamu görevlisi olanlara
verilecek huzur hakkı ile kamu görevlisi olmayan kurul üyelerine ödenecek
huzur ücreti
Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça
belirlenir.
Kurulun sekretarya Hizmetleri Bakanlık tarafından yerine getirilir.
Reklam Kurulu kararları, tüketicilerin bilgilendirilmesi, aydınlatılması ve
ekonomik çıkarlarının korunması amacıyla Reklam Kurulu Başkanlığınca
açıklanır.
Reklam Kurulunun görevleri, kuruluş, çalışma usul ve esasları ile sekretarya
Hizmetlerinin ne suretle yerine getirileceği Bakanlık tarafından çıkarılacak
bir yönetmelikle belirlenir.
Tehlikeli mal ve hizmetler
Madde 18- Tüketicinin kullanımına sunulan mal ve Hizmetlerin kişi beden ve
ruh sağlığı ile çevreye zararlı veya tehlikeli olabilmesi durumunda,
bu
malların emniyetle kullanılabilmesi için üzerine veya ekli kullanım
kılavuzlarına, bu durumla ilgili açıklayıcı bilgi ve uyarılar, açıkça
görülecek
ve okunacak şekilde konulur veya yazılır.
Bakanlık, hangi mal veya Hizmetlerin açıklayıcı bilgi ve uyarıları taşıması
gerektiğini ve bu bilgi ve uyarıların şeklini ve yerini ilgili bakanlık ve
diğer
kuruluşlarla birlikte tespit ve ilânla görevlidir.
Mal ve
Madde 19- Tüketiciye sunulan mal ve hizmetler; ilgili bakanlıklar tarafından
Resmi Gazetede yayımlanarak mecburi uygulamaya konulan standartlar
dahil
olmak üzere uyulması zorunlu olan teknik düzenlemeye uygun olmalıdır.
İlgili bakanlıklar, bu esaslara göre denetim yapmak veya yaptırmakla
görevlidir. Mal ve hizmet denetimine ilişkin usul ve esaslar her bir ilgili
bakanlıkça
ayrı ayrı tespit ve ilân edilir.
Tüketicinin eğitilmesi
Madde 20- Tüketicinin eğitilmesi konusunda örgün ve yaygın eğitim
kurumlarının ders programlarına, Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli ilaveler
yapılır.
Tüketicinin eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi için radyo ve televizyonlarda
programlar düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar, Tüketici Konseyinin
önerisi
ile Bakanlıkça tespit ve ilân olunur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Tüketici Kuruluşları
Tüketici konseyi
Madde 21- Tüketicinin sorunlarının, ihtiyaçlarının ve çıkarlarının
korunmasına ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak, sorunların evrensel
tüketici hakları doğrultusunda
çözülmesi için alınacak tedbirlerle, bu
Kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüşleri, ilgili mercilerce
öncelikle ele alınmak üzere iletmek amacıyla,
Bakanlığın koordinatörlüğünde
bir "Tüketici Konseyi" kurulur.
Tüketici Konseyi, Bakanın veya görevlendireceği bir Bakanlık görevlisinin
başkanlığında, Adalet, İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Sağlık, Ulaştırma,
Tarım ve Köyişleri,
Sanayi ve Ticaret, Turizm ve Çevre bakanlıkları ile
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret
Müsteşarlığı, Türk Patent Enstitüsü Başkanlığı,
Devlet İstatistik Enstitüsü
Başkanlığı, Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığı, Rekabet Kurumu, Radyo ve
Televizyon Üst Kurulu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu,
Telekominikasyon
Kurumu, Türk Akreditasyon Kurumu, Milli Prodüktivite Merkezi, Diyanet İşleri
Başkanlığı, büyük şehir belediyeleri, il belediyelerini temsilen
Türk
Belediyeler Birliği, işçi sendikaları konfederasyonları, memur sendikaları
konfederasyonları,Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye Milli
Kooperatifler
Birliği, Yükseköğretim Kurulu, Türkiye Barolar Birliği,
Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler
Odaları Birliği, Türk Mühendis ve Mimar Odaları
Birliği, Türk Eczacılar
Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türk Dişhekimleri Birliği, Türk Veteriner
Hekimleri Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu,
Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Seyahat
Acenteleri Birliği, Türkiye Otelciler Birliği, Türkiye Ziraat Odaları
Birliği, Tüketim Kooperatifleri
Merkez Birliği, Ahilik Araştırma ve Kültür
Vakfı ve tüketici örgütleri temsilcilerinden oluşur.
Tüketici Konseyini oluşturan kurum ve kuruluşların temsilcilerinin sayı ve
nitelikleri ile Tüketici Konseyine katılabilmek için tüketici örgütlerinin
sahip olmaları gereken
asgari üye sayısı ve bu örgütlerin Tüketici Konseyine
gönderecekleri temsilci sayısı Bakanlıkça belirlenir. Ancak, kamu kurum ve
kuruluşlarından gelen temsilcilerin sayısı,
hiçbir şekilde Tüketici
Konseyinin toplam üye sayısının yüzde ellisinden fazla olamaz. Tüketici
Konseyi yılda en az bir kez toplanır.
Tüketici Konseyinin çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça
çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Tüketici sorunları hakem heyeti
Madde 22- Bakanlık, il ve ilçe merkezlerinde, bu Kanunun uygulamasından
doğan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla en az bir tüketici sorunları
hakem heyeti oluşturmakla
görevlidir.
Başkanlığı Sanayi ve Ticaret İl Müdürü veya görevlendireceği bir memur
tarafından yürütülen tüketici sorunları hakem heyeti; belediye başkanının
konunun uzmanı belediye
personeli arasından görevlendireceği bir üye,
baronun mensupları arasından görevlendireceği bir üye, ticaret ve sanayi
odası ile esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği
bir üye ve tüketici
örgütlerinin seçecekleri bir üye olmak üzere başkan dahil beş üyeden oluşur.
Ticaret ve sanayi odası ya da ayrı ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odası ile
esnaf ve
sanatkar odalarının görevlendireceği üye, uyuşmazlığın satıcı
tarafını oluşturan kişinin tacir veya esnaf ve sanatkar olup olmamasına göre
ilgili odaca görevlendirilir.
Bakanlık taşra teşkilatının bulunmadığı il ve ilçelerde tüketici sorunları
hakem heyetinin başkanlığı en büyük mülki amir ya da görevlendireceği bir
memur tarafından yürütülür.
Tüketici örgütü olmayan yerlerde tüketiciler,
tüketim kooperatifleri tarafından temsil edilir. Tüketici sorunları hakem
heyetinin oluşumunun sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler,
belediye
meclislerince re'sen doldurulur.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinde heyetin çalışmalarına ve kararlarına
esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmak üzere
en az bir raportör
görevlendirilir.
Değeri beşyüz milyon liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici
sorunları hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin
vereceği kararlar tarafları bağlar.
Bu kararlar İcra ve İflas Kanununun
ilamların yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir.
Taraflar bu kararlara karşı onbeş gün içinde tüketici mahkemesine itiraz
edebilirler. İtiraz, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını
durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hakim, tüketici sorunları hakem
heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla
durdurabilir. Tüketici sorunları
hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin
vereceği karar kesindir.
Değeri beşyüz milyon lira ve üstündeki uyuşmazlıklarda tüketici sorunları
hakem heyetlerinin verecekleri kararlar, tüketici mahkemelerinde delil
olarak ileri sürülebilir. Kararların
bağlayıcı veya delil olacağına ilişkin
parasal sınırlar her yılın Ekim ayı sonunda Devlet İstatistik Enstitüsünün
Toptan Eşya Fiyatları Endeksinde meydana gelen yıllık ortalama
fiyat artışı
oranında artar. Bu durum, Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi
Gazetede ilân edilir.
25 inci maddede cezai yaptırıma bağlanmış hususlar dışındaki tüm
uyuşmazlıklar, tüketici sorunları hakem heyetlerinin görev ve yetkileri
kapsamındadır.
Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Başkan ve üyeleri ile raportörlere
verilen huzur hakkı veya huzur ücretinin ödenmesine ilişkin esas ve usuller,
bir ayda ödenecek tutar
2000 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla
çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun
görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinin kurulması, çalışma usul ve esasları
ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikte düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Yargılama ve Cezaya İlişkin Hükümler
Tüketici mahkemeleri
Madde 23- Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü
ihtilaflara tüketici mahkemelerinde bakılır. Tüketici mahkemelerinin yargı
çevresi, Hakimler ve Savcılar
Yüksek Kurulunca belirlenir.
Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri ve Bakanlıkça
açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır. Tüketici örgütlerince
açılacak davalarda bilirkişi
ücretleri, 29 uncu maddeye göre kaydedilen özel
ödenekten Bakanlıkça karşılanır. Davanın, davalı aleyhine sonuçlanması
durumunda, bilirkişi ücreti 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümlerine göre davalıdan tahsil olunarak 29 uncu maddede
düzenlenen esaslara göre bütçeye özel gelir kaydedilir. Tüketici
mahkemelerinde görülecek davalar Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun Yedinci
Babı, Dördüncü Faslı hükümlerine göre yürütülür.
Tüketici davaları tüketicinin ikametgahı mahkemesinde de açılabilir.
Bakanlık ve tüketici örgütleri münferit tüketici sorunu olmayan ve genel
olarak tüketicileri ilgilendiren hallerde bu Kanunun ihlali nedeniyle kanuna
aykırı durumun ortadan
kaldırılması amacıyla tüketici mahkemelerinde dava
açabilirler.
Gerekli hallerde tüketici mahkemeleri ihlalin tedbiren durdurulmasına karar
verebilir. Tüketici Mahkemesince uygun görülen tedbir kararları, masrafı
daha sonra haksız
çıkan taraftan alınmak ve 29 uncu maddede düzenlenen
esaslara göre bütçeye özel gelir kaydedilmek üzere, ülke düzeyinde
yayınlanan gazetelerden birinde Basın İlan
Kurumunca ve ayrıca varsa davanın
açıldığı yerde yayınlanan mahalli bir gazetede derhal ilân edilir.
Kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılmasına yönelik Tüketici Mahkemesi
kararları ise masrafı davalıdan alınmak üzere aynı yöntemle derhal ilân
edilir.
Üretimin satışın durdurulması ve malın toplatılması
Madde 24- Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olması durumunda Bakanlık,
tüketiciler veya tüketici örgütleri, ayıplı seri malın üretiminin ve
satışının durdurulması ve satış
amacıyla elinde bulunduranlardan
toplatılması için dava açabilir.
Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olduğunun mahkeme kararı ile tespit
edilmesi halinde, malın satışı geçici olarak durdurulur. Mahkeme kararının
tebliğ tarihinden itibaren
en geç üç ay içinde malın ayıbının ortadan
kaldırılması için üretici-imalatçı ve/veya ithalatçı firma uyarılır. Malın
ayıbının ortadan kalkmasının imkânsız olması halinde mal,
üretici-imalatçı
ve/veya ithalatçı tarafından toplanır veya toplattırılır. Toplatılan mallar
taşıdıkları risklere göre kısmen veya tamamen imha edilir veya ettirilir.
Satışa sunulan bir seri malın, tüketicinin güvenliğini tehlikeye sokan ayıp
taşıması durumunda, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına
Dair Kanun hükümleri saklıdır.
Ayıplı malları satın alan tüketicilerin uğradıkları maddî ve manevî zararlar
nedeniyle dava açma hakları saklıdır.
4 üncü maddenin altıncı fıkrası hükümlerine tâbi bir seri ayıplı malın
satışa arz edilmesi durumunda bu madde hükümleri uygulanmaz.
Olduklarından farklı görünen mallar
Madde 24/A- Gıda ürünü olmamalarına rağmen, sahip oldukları şekil, koku,
görünüm, ambalaj, etiket, hacim veya boyutları nedeniyle olduklarından
farklı görünen ve
bu sebeple de tüketiciler tarafından gıda ürünleriyle
karıştırılarak tüketicilerin sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atan
malların üretilmesi, pazarlanması, ithalatı ve ihracatı yasaktır.
Mal piyasaya sürülmüşse, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.
Olduğundan farklı görünen malı satın alan tüketicilerin uğradıkları maddi ve
manevi zararlar nedeniyle dava açma hakları saklıdır.
Cezalar
Madde 25-6 ncı maddenin yedinci fıkrası uyarınca, Bakanlıkça belirlenen usul
ve esaslara aykırılığı tespit edilen her bir sözleşme için 50.000.000 lira
para cezası uygulanır.
4 üncü maddenin yedinci fıkrasında, 5 inci maddede, 6 ncı maddenin altıncı
fıkrasında, 6/A maddesinde, 6/B, 6/C maddeleri uyarınca Bakanlıkça
belirlenen usul ve
esaslarda, 7 nci maddenin beşinci fıkrasında, 9 uncu
maddede, 9/A maddesinde, 10 uncu maddede, 10/A maddesinde, 11/A maddesinin
ikinci ve dördüncü fıkralarına,
12, 13, 14, 15 ve 27 nci maddelerde
belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında 100.000.000 lira
para cezası uygulanır.
7 nci maddenin dördüncü ve altıncı fıkraları ile 8 inci maddede belirtilen
yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında 250.000.000 lira para cezası
uygulanır.
20 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca Bakanlıkça tespit ve ilân olunan
usul ve esaslara aykırılığa 500.000.000 lira para cezası uygulanır.
Aykırılık ülke düzeyinde yayın
yapan radyo ve televizyonlarca
gerçekleştirilmişse cezanın on katı uygulanır.
18 inci maddeye aykırı hareket eden üretici-imalatçı ve ithalatçı hakkında
1.000.000.000 lira para cezası, satıcı-sağlayıcı hakkında ise bu cezanın
beşte biri uygulanır.
19 uncu maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenler hakkında
2.000.000.000 lira para cezası uygulanır.
11 inci maddeye aykırı hareket edenler hakkında 5.000.000.000 lira para
cezası uygulanır. Aykırılık ülke düzeyinde yayım yapan süreli yayın ile
gerçekleşmişse cezanın
yirmi katı uygulanır. Bakanlık, ayrıca süreli yayın
kuruluşundan kampanyanın ve kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilânın
durdurulmasını ister. Bu isteğe rağmen
aykırılığın devamı halinde, reklam ve
ilânın durdurma zorunluluğunun doğduğu tarihten itibaren her sayı- gün için
100.000.000.000 lira para cezası uygulanır. Bakanlık,
kampanyanın ve
kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilânın durdurulması talebi ile
Tüketici Mahkemesine başvurur.
16 ncı maddeye aykırı hareket edenler hakkında üç aya kadar tedbiren
durdurma ve/veya durdurma ve/veya düzeltme ve/veya 3.500.000.000 lira para
cezası uygulanır.
Reklam Kurulu, ihlalin niteliğine göre bu cezaları
birlikte veya ayrı ayrı verebilir. 16 ncı maddeye aykırılık, ülke düzeyinde
yayın yapan yazılı, sözlü, görsel ve sair araçlar
ile gerçekleşmiş ise, para
cezası on katı olarak uygulanır.
7 nci maddenin yedinci ve sekizinci fıkralarına aykırı hareket edenlere,
kampanya konusu mal veya hizmetin fatura bedeli oranında para cezası
uygulanır. Kampanyayı
düzenleyen, tüketici kampanyadan ayrıldığında, para
iadesinde bulunursa bu ceza uygulanmaz.
7 nci maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere, 7 nci madde
hükümlerine uygun kampanya düzenlemeleri için bir hafta süre tanınır. Bu
sürenin bitiminde aykırılığın
devam ettiğinin tespiti halinde, bu hükme
aykırı hareket edenlerle 24 ve 24/A maddelerinde belirtilen yükümlülüklere
aykırı hareket edenlere 50.000.000.000 lira para cezası
uygulanır.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen para cezaları, fiilin bir yıl içerisinde
tekrarı halinde iki misli olarak uygulanır. Para cezaları her yıl başında
765 sayılı Türk Ceza Kanununun
ek 2 nci madde hükümleri uyarınca artırılır.
Bu Kanunda yazılı fiiller hakkında diğer kanunlarda da para cezası
öngörülmüşse ağır olan ceza uygulanır.
Cezalarda yetki, itiraz ve zamanaşımı
Madde 26- 25 inci maddenin bir, dört, yedi, sekiz, dokuz ve onuncu
fıkralarındaki cezalar Bakanlık tarafından, diğer fıkralarındaki cezalar o
yerin mülki amiri tarafından uygulanır.
Bu Kanunda düzenlenen her türlü para cezası, idari niteliktedir. Bu cezalara
karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içerisinde yetkili idare
mahkemesine itiraz edilebilir.
İtiraz, idarece verilen cezanın yerine
getirilmesini durdurmaz.
25 inci maddeye göre verilen para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Bu Kanunda düzenlenen idari para cezalarının verilmesine ilişkin ceza
zamanaşımı süresi bir yıldır. Zamanaşımı süresi, bu Kanun hükümlerine aykırı
fiilin işlendiği tarihte başlar.
Sürekli veya tekrarlanan ihlaller söz konusu ise süre, ihlalin sona erdiği
ya da en son tekrarlandığı günden itibaren başlar. Karar aleyhine yargı
yoluna başvurulmuş olması tahsil
zamanaşımını keser.
Cezalar, cezayı vermeye yetkili merci tarafından yedi gün içerisinde
ilgilinin mensup olduğu meslek kuruluşuna bildirilir.
BEŞİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Denetim
Madde 27- Bu Kanunun uygulamasında, Bakanlık müfettişleri ve kontrolörleri
ile Bakanlıkça ve belediyelerce görevlendirilecek personel; fabrika, mağaza,
dükkan, ticarethane, depo,
ambar gibi her türlü mal konulan ve/veya satılan
veya hizmet sunulan yerlerde denetleme, inceleme ve araştırma yapmaya
yetkilidirler.
Bu Kanunun kapsamına giren hususlarda yetkili ve görevli kişi ve kuruluşlara
her türlü bilgi ve belgelerin doğru olarak gösterilmesi ve asıl ve onaylı
kopyalarının verilmesi zorunludur.
Laboratuar
Madde 28- Bakanlık ilaç, müstahzar, kozmetik ve gıda maddeleri analizleri
hariç olmak üzere, bu Kanunun uygulanması için resmi ve özel kuruluşların
kurulu bulunan laboratuvarlarından
yararlanabilir.
Bakanlıkça yapılan denetimler sırasında alınan numunelerin test ve
muayeneleri resmi veya özel kuruluş laboratuvarlarında yaptırılabilir. Test
ve muayene ücretleri 29 uncu maddedeki özel
ödenekten karşılanır. Test ve
muayene sonuçlarının ilgili standarda veya teknik düzenlemeye aykırı çıkması
halinde buna ilişkin tüm giderler üretici veya ithalatçı tarafından ödenir.
Bu giderler,
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre tahsil olunur. Tahsil olunan test ve muayene ücretleri 29
uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye
özel gelir kaydedilir.
Ödenek
Madde 29- Tüketici Konseyi, tüketici sorunları hakem heyetleri ve Reklam
Kurulunun kuruluş ve çalışmalarına ilişkin masraflar, tüketici dernekleri ve
bunların üst kuruluşlarına yapılacak maddi
yardımlar, Bakanlığın tüketicinin
korunması amacına yönelik masrafları, sair harcamalar ve usul ve esasları
Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca
tespit
edilecek miktarlarda personele yapılacak ek ödemede;
a) Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten,
b) Yeni kurulacak olan anonim ve limited şirket statüsündeki tüm
ortaklıkların sermayelerinin ve sermaye artırımı halinde, artan kısmın binde
biri nispetinde yapılacak ödemelerden karşılanır.
(b) bendinde belirtilen gelirler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası veya
muhabiri olan T.C. Ziraat Bankası nezdinde açılacak hesapta toplanır. Bu
hesapta toplanan tutarların yüzde altmışı Sanayi
ve Ticaret Bakanlığı Merkez
Saymanlık Müdürlüğü hesabına, yüzde kırkı Rekabet Kurumu hesabına her ay
sonunda aktarılır.
Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına aktarılan tutarlar bir yandan bütçeye
özel gelir, diğer yandan Maliye Bakanlığınca, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
bütçesinde mevcut veya yeni açılacak tertiplere
özel ödenek kaydedilir.
Bakanlık bütçesine özel ödenek olarak kaydedilen tutarlardan bir kısmı; en
az beş yıldır faaliyette bulunan ticari, siyasi ve idari kuruluşlardan
bağımsız tüketici dernekleri ile bunların üst kuruluşlarını
n yapacağı
faaliyetleri içeren projelerin desteklenmesinde kullanılır. Bu hesaptan,
tüketici dernekleri ve bunların üst kuruluşlarının yönetim ve denetim
kurullarında görev alanlara huzur hakkı ve
maaş adı altında herhangi bir
ödeme yapılamaz. Bu hesaptan yararlanacak tüketici dernekleri ve bunların
üst kuruluşlarının taşıyacağı diğer kriterler, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
ile Maliye
Bakanlığının birlikte hazırlayacağı bir yönetmelikle düzenlenir.
Bu suretle özel ödenek kaydedilen miktarlardan yılı içerisinde harcanmayan
tutarları ertesi yıl bütçesine devren özel gelir ve özel ödenek kaydetmeye
Maliye Bakanı yetkilidir.
Diğer hükümler
Madde 30- Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
Yönetmelikler ve diğer düzenlemeler
Madde 31- Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden
itibaren bir yıl içerisinde ilgili kamu kuruluşları, mesleki üst kuruluşlar
ve tüketici örgütlerinin görüşleri alınarak
Bakanlıkça çıkarılır. Bakanlık,
bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli
tedbirleri almaya ve düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
Kaldırılan hükümler
Madde 32-3489 sayılı Pazarlıksız Satış Mecburiyetine Dair Kanun, 632 sayılı
İthal veya Yurt İçinde İmal Edilen Taşıt Araçları, Motor, Makina Alet ve
Cihazların Tanıtmalık ile Birlikte Satışı Hakkınd
a Kanun, 3003 sayılı
Endüstriyel Mamulatın Maliyet ve Satış Fiyatlarının Kontrolü ve Tespiti
Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1- Bu Kanunun yayımından önce borçlunun temerrüdü nedeniyle
ödenmeyerek icra takibi aşamasına gelen veya icra takibine konu edilen kredi
kartı borçları, temerrüt tarihindeki
ana paraya, yıllık yüzde elliyi
geçmemek üzere gecikme faizi uygulanmak suretiyle oniki eşit taksitte
ödenir.
Kredi kartı borçları nedeniyle gerçekleştirilen her türlü takip, yukarıda
yer alan hükme göre ilk taksidin ödenmesiyle durur ve son taksidin
ödenmesiyle birlikte tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar.
Bu madde hükümleri, tüketicinin kredi verene, Kanunun yayımı tarihinden
itibaren otuz gün içinde yazılı müracaat etmesi halinde uygulanır.
Yürürlük
Madde 33- Bu Kanunun; 29 ncı maddesi ile geçici 1 inci maddesi yayımı
tarihinde, diğer maddeleri ise yayımı tarihinden itibaren üç ay sonra
yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 34- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
